„Przemoc w szkole”
Przemoc w szkole jest częstszym zjawiskiem. Przemoc szkolna stanowi wyraz frustracji izłości dzieci i młodzieży. Sama złość nie jest ani negatywnym, ani pozytywnym stanem emocjonalnym. Najważniejsze, w jaki sposób radzimy sobie ze złością – czy w sposób konstruktywny, czy krzywdząc innych. Sprawcy przemocy wykorzystują zwykle swoją przewagę sił, znęcając się nad innymi fizycznie bądź psychicznie.
Rodzaje przemocy
Przemoc i agresja wśród uczniów może wynikać z wielu różnych powodów. Zarówno dzieci jak i młodzież poprzez agresję mogą odreagowywać stres, frustracje, konflikty w domu, niepowodzenia szkolne. Agresja może być sposobem na zwrócenie na siebie uwagi. Nie ma jednej przyczyny przemocy w szkole, podobnie jak nie ma jednego rodzaju agresji.
Przemoc szkolna może przybierać różne formy
przemoc fizyczna – plucie, kopanie, bicie, zabieranie przedmiotów, wyśmiewanie, niszczenie czyjejś własności, szarpanie, szczypanie, wyrywanie włosów, drapanie, wymuszanie pieniędzy, przezywanie, popychanie, zamykanie w pomieszczeniach, kradzieże,
przemoc werbalna – wyśmiewanie, przezywanie, dokuczanie, nękanie, obrażanie, ośmieszanie, straszenie, grożenie, wyszydzanie, plotkowanie, rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji na czyjś temat, szantażowanie,
przemoc pośrednia – izolowanie z grupy, wykluczanie, namawianie innych do ataków, wykonywanie wrogich gestów i min, manipulowanie relacjami w klasie.
Każdy rodzaj przemocy niesie ze sobą ryzyko pojawienia się u ofiar przemocy niepokojących objawów.
Dlaczego dochodzi do rozwoju przemocy w szkole?
Czynniki ryzyka przemocy szkolnej
Przemoc szkolna z roku na rok jest coraz bardziej powszechnym zjawiskiem. Dlaczego tak się dzieje? Czy to wskutek szybkiego tempa życia, braku czasu na odpoczynek, powierzchownych relacji międzyludzkich?
Do czynników ryzyka rozwoju przemocy w szkole zalicza się między innymi:
- niewłaściwy system norm i zasad – ignorowanie zasad przez osoby znaczące, hołdowanie zasadom preferującym użycie siły;
- wadliwą organizację nauczania – nuda, zagęszczenie, hałas, brak czasu na relaks, „wyścig szczurów”, hołdowanie idei konkurencji i rywalizacji;
- brak reakcji na agresywne zachowania
Bez względu na przyczynę i charakter przemocy nikt nie powinien być napastowany. Nikt nie ma prawa krzywdzić drugiego człowieka tylko dlatego, że jest słabszy albo bardziej wrażliwy emocjonalnie.
Pamiętaj, że zazwyczaj ofiary przemocy z lęku przed swoimi prześladowcami, ze wstydu i bojaźni, a także braku wiary w to, że ktokolwiek im pomoże, nie mówią o tym, że są nękane w szkole i cierpią w samotności. Jeśli znasz takie osoby wyciągnij do nich rękę, spróbuj im pomóc.
Skutki przemocy szkolnej
Przemoc szkolna może doprowadzić nie tylko do siniaków, podbitych oczu, zranień i zadrapań, ale też do ran psychicznych, które goją się bardzo długo. Żaden uczeń, który doświadcza przemocy w szkole nie jest winny, że ktoś mu dokucza. Ofiary przemocy dźwigają ciężki bagaż negatywnych doświadczeń i emocji – wstydu, poczucia winy, smutku, lęku, żalu, gniewu, rozpaczy, poczucia niesprawiedliwości, poczucia niższości, upokorzenia. Przemoc może doprowadzić do znacznego obniżenia samooceny, nieśmiałości i problemów w relacjach interpersonalnych.
Ofiary przemocy czują się wyeliminowane, nierozumiane, boją się kontaktów z ludźmi, nie wychodzą z inicjatywą z obawy przed kompromitacją i wyśmianiem. Wolą zostać na uboczu, niezauważone. Świadkowie przemocy często nie wiedzą, jak zareagować. Najczęściej nie robią nic, bo boją się, że również oni będą nękani i prześladowani. Żyją zatem z poczuciem winy, bezradni, bierni. Sprawcy przemocy wzrastają w siłę, wykorzystując coraz bardziej wyrafinowane formy agresji, wchodzą w konflikt z prawem i tracą jakiekolwiek poczucie odpowiedzialności za własne czyny.
Kto może zostać ofiarą przemocy?
Wbrew stereotypowemu myśleniu nie tylko uczniowie otyli, prymusi z dobrymi ocenami, uczniowie biedni albo „źle ubrani” czy z jakimś defektem np. zezem . Najczęściej ofiarą przemocy zostaje uczeń, który nie potrafi aktywnie obronić się przed atakiem i przejawia konkretne cechy osobowości, jak: wrażliwość emocjonalna, nieśmiałość, ostrożność w kontaktach, niepewność, lękliwość, niskie poczucie własnej wartości, poczucie osamotnienia i brak przyjaciół. Zwykle wyróżnia się ofiary pasywne i prowokujące.
Ofiary pasywne nie potrafią zaprzyjaźnić się z kimkolwiek w klasie, czują się opuszczone i samotne, często mają lepsze kontakty z dorosłymi niż z rówieśnikami.
Ofiary prowokujące z kolei wykazują trudności z koncentracją uwagi, są nadaktywne, impulsywne, chaotyczne, niespokojne, inicjują atmosferę napięcia, zamieszania i irytacji.
Ofiary przemocy rówieśniczej zwykle reagują ucieczką lub płaczem w czasie zaczepek, kłótni czy bójek, mają siniaki, spędzają przerwy samotnie, skarżą się, że zniszczono im ich ubrania albo przybory szkolne, są smutne, boją się występować na forum klasy, są wybierane jako ostatnie do prac grupowych. Uczniowie prześladowani i nękani borykają się z wieloma trudnościami. Na bazie traumy może dojść do rozwoju różnych chorób i zaburzeń psychicznych, np. nerwicy, fobii szkolnej, depresji. Niektórzy uczniowie uciekają w autoagresję, samo okaleczając się, albo mają myśli samobójcze.
Przemoc w szkole jest poważnym i niebezpiecznym zjawiskiem. Dlatego nie wolno bagatelizować problemów. Sprawcy przemocy powinni samodzielnie odpowiadać za swoje występki.
Wasza pani pedagog